Met de ontwikkeling van nieuwe producten en veranderingen in ons aankoopgedrag, verandert ook de samenstelling van ons afval. Des te meer we consumeren, des te meer afval(stromen) er ingezameld en verwerkt moet worden. En daarbij worden afvalstromen ook steeds complexer. Waar we jaren geleden nog 10 materialen uit elektronische apparaten haalde, zijn het er nu vaak meer dan 30. En zonnepanelen zijn natuurlijk ontzettend handig voor een duurzamere wereld, maar wat doen we ermee als deze over 20 of 30 jaar worden afgeschreven?

Omdat de verantwoordelijkheid van de inzameling en verwerking van bepaalde afvalstromen niet alleen bij gemeenten en, via de afvalstoffenheffing, bij inwoners kan worden belegd, is er via Europese wetgeving voor steeds meer afvalstromen Uitgebreide Producentenverantwoordelijkheid (UPV) geïntroduceerd. Hiermee worden producenten financieel en organisatorisch verantwoordelijk voor een efficiënt gebruik van grondstoffen gedurende de hele levenscyclus van producten. In de praktijk betekent dit ook dat producenten gaan meebetalen aan de inzameling en verwerking van hun eigen producten. Bij het op de markt brengen hoort namelijk ook een verantwoordelijkheid voor de afvalfase. Dit stimuleert reductie, hergebruik, reparatie en recycling.

Voor sommige afvalstromen is hier jaren geleden al mee begonnen, maar voor andere stromen moet deze verantwoordelijkheid nog beginnen. Iedere stroom kent hierbij een eigen complexiteit. En met het inrichten van een UPV zijn we er nog niet, want zonder voldoende ambitie en samenwerking tussen ketenpartners zijn we nog ver verwijderd van een circulaire economie.

Onze doelen

  • Een UPV 2.0 waar gemeenten en hun publieke inzamelbedrijven standaard en als gelijkwaardig partner aan tafel zitten
  • Een publiek kader voor alle UPV stromen waarbij ook rekening wordt gehouden met het optimale inzamelsysteem voor alle huishoudelijke afvalstromen
  • Recycling als minimale eis voor alle stromen waar Uitgebreide Producentenverantwoordelijkheid voor geldt, in lijn met het Nationaal Programma Circulaire Economie (NPCE)
  • Ambitieuze preventie en hergebruikdoelen toevoegen aan bestaande en nieuwe UPV’s
  • In de afvalstoffenheffing worden geen kosten meer doorbelast voor stromen waar een UPV voor geldt

Wat wij doen

  • Europese en nationale inzet voor een UPV 2.0
  • Inzet voor duidelijke afspraken over de rol en verantwoordelijkheid van gemeenten en publieke bedrijven binnen de diverse UPV-constructies
  • De vertegenwoordiging van onze leden in overleggen met producentenverantwoordelijkheidsorganisaties (PVO’s) en andere stakeholders
  • Opstellen van een publiek kader voor het maken van afspraken met PVO’s waarin de positie van de publieke zorgtaak in relatie tot bestaande en nieuwe UPV-systemen wordt geborgd
  • Het aanjagen van hogere ambities binnen UPV-constructies, denk bijvoorbeeld aan meer eco-design, repareerbaarheid en circulariteit
  • Informatievoorziening en advies aan gemeenten over hoe in de praktijk om te gaan met de afspraken die zijn gemaakt met PVO’s
  • Onderzoek naar welke maatregelen nog meer nodig zijn om te komen tot effectievere UPV-systemen

Overlegstructuren

  • Stuurgroep Circulaire Samenleving
  • NVRD expertgroep UPV
  • NVRD expertgroep PKO
  • NVRD expertgroep Textiel
  • NVRD expertgroep Matrassen
  • NVRD expertgroep Luiers

Betrokken organisaties

  • Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat
  • Rijkswaterstaat
  • Vereniging Nederlandse Gemeenten
  • Municipal Waste Europe
  • Vereniging Producentenverantwoordelijkheid Nederland

Producentenorganisaties

  • Vereniging Producentenverantwoordelijkheid Nederland
  • Verpact (PMD, OPK, glas en SUP)
    • NL Schoon
    • Nedvang B.V.
    • Statiegeld Nederland
    • Kennisinstituut Duurzaam Verpakken
  • Stichting OPEN (AEEA)
  • Stibat (batterijen)
  • Stichting UPV textiel (textiel)
  • Vlakglas Recycling Nederland (vlakglas)
  • RecyBEM (autobanden)
  • Papier Recycling Nederland (OPK)
  • Auto Recycling Nederland (autowrakken)
  • Matras recycling Nederland (matrassen)

Aan de slag

Iedere grondstofstroom kent een eigen complexiteit. Wil je concreet aan de slag? Kijk dan op de pagina’s van de diverse grondstofstromen waarvoor al een UPV is ingericht of aanstaande is.

Geldende UPV's

Elektrische en elektronische apparatuur

Batterijen en accu's

Verpakkingen (PMD)

Oud papier en karton (OPK) - vrijwillig

Matrassen - vrijwillig

Vlakglas - vrijwillig

Autobanden

Auto's

Zwerfafval

Kantoor-, winkel- en dienstenafval (KWD)

Aanstaande UPV's

Textiel

Luiers en incontinentiemateriaal

NVRD aanspreekpunt

Ilse van der Grift

Expert Beleidsadviseur

Veelgestelde vragen

Wat is UPV 2.0 en waarom zet de NVRD hierop in?

In de huidige inrichting worden producenten financieel en organisatorisch verantwoordelijk gesteld voor de inzameling en recycling van hun producten. Echter zijn gemeenten door de gemeentelijke zorgplicht verplicht om sommige afvalstromen gescheiden in te zamelen. Momenteel worden gemeenten en publieke uitvoeringsorganisaties niet betrokken bij de invulling van een UPV en het bepalen van een passend innamesysteem, terwijl er vaak al een innamesysteem is. Hierdoor zijn maatschappelijke en publieke belangen niet geborgd en zeer kwetsbaar.
Onduidelijkheid over de wederzijdse rechten en plichten, gecombineerd met een gemis aan een duidelijke structuur en rolverdeling, resulteert regelmatig in onbegrip en langlopende discussies onder betrokken partijen. Daarom hebben wij de Universiteit Utrecht (UU) hier een juridisch onderzoek naar laten uitvoeren. Hieruit blijkt onder andere dat de huidige inrichting onvoldoende stimuleert tot circulair design en dat de betrokkenheid van gemeenten in de Nederlandse regelgeving niet is geregeld, terwijl Europese regelgeving dit wel eist. Dit leidt tot uitvoeringsafspraken waar gemeentelijke uitvoeringsorganisaties wel onderdeel van zijn, maar die zij niet (mede) hebben vormgegeven.
Daarom zetten wij in op een UPV 2.0, waarbij:
  • Ketenpartners, waaronder gemeenten en publieke inzamelaars, standaard en gelijkwaardig aan tafel zitten, zodat de kennis en expertise vanuit de dagelijkse praktijk wordt meegenomen
  • Er meer aandacht komt voor de ontwerpfase van producten
  • Er ambitieuze circulaire doelstellingen worden opgenomen
  • Er een onafhankelijk regieorgaan komt
  • Er afstemming komt tussen de diverse UPV’s

Waarom worden producenten pas sinds 2021 verantwoordelijk gemaakt voor de afvalfase van hun producten?

Producentenverantwoordelijkheid bestaat al geruime tijd. In de jaren 90 werden namelijk al de eerste convenanten gesloten en werden de eerste producentenorganisaties opgericht, zoals SVM-Pact (voorloper Afvalfonds), AutoRecycling Nederland en de NVMP (voorloper Stichting OPEN). Zowel voor verpakkingen als voor afgedankte elektrische en elektronische apparaten dateert de eerste Europese wetgeving die het instrument Producentenverantwoordelijkheid voorschreef uit respectievelijk 1994 en 1997.
Sinds 2021 spreken we echter over Uitgebreide Producentenverantwoordelijkheid. Hierin krijgen producenten en importeurs meer verantwoordelijkheden dan voorheen in de andere constructies. Hiervoor is in Nederland wetgeving geïmplementeerd afgeleid uit de Waste Framework Directive. Hierin staat beschreven aan welke voorwaarden het instrument UPV moet voldoen en welke verplichtingen producenten en importeurs binnen een UPV hebben op het gebied van organisatie, financiering, circulariteit en verslaglegging.
Het is dus een fabel dat producenten pas sinds 2021 verantwoordelijk worden gemaakt voor de afvalfase van hun producten. Desondanks is er nog een wereld te winnen!

Het laatste nieuws

  • Vergoeding UPV matrassen in 2024 naar maximaal €540 per ton

  • Afspraken over UPV textiel in de maak

  • Onderzoek naar UPV op luiers en incontinentiemateriaal gepubliceerd

  • Een UPV op textiel, hoe nu verder?

  • Staatssecretaris: "UPV Textiel geen invloed op bestaande aanbestedingen"

  • Acht uitgangspunten voor een UPV luiers en incontinentiemateriaal

  • Per 1 juli 2023 dan toch echt een UPV voor textiel