Wat is UPV 2.0 en waarom zet de NVRD hierop in?
In de huidige inrichting worden producenten financieel en organisatorisch verantwoordelijk gesteld voor de inzameling en recycling van hun producten. Echter zijn gemeenten door de gemeentelijke zorgplicht verplicht om sommige afvalstromen gescheiden in te zamelen. Momenteel worden gemeenten en publieke uitvoeringsorganisaties niet betrokken bij de invulling van een UPV en het bepalen van een passend innamesysteem, terwijl er vaak al een innamesysteem is. Hierdoor zijn maatschappelijke en publieke belangen niet geborgd en zeer kwetsbaar.
Onduidelijkheid over de wederzijdse rechten en plichten, gecombineerd met een gemis aan een duidelijke structuur en rolverdeling, resulteert regelmatig in onbegrip en langlopende discussies onder betrokken partijen. Daarom hebben wij de Universiteit Utrecht (UU) hier een juridisch onderzoek naar laten uitvoeren. Hieruit blijkt onder andere dat de huidige inrichting onvoldoende stimuleert tot circulair design en dat de betrokkenheid van gemeenten in de Nederlandse regelgeving niet is geregeld, terwijl Europese regelgeving dit wel eist. Dit leidt tot uitvoeringsafspraken waar gemeentelijke uitvoeringsorganisaties wel onderdeel van zijn, maar die zij niet (mede) hebben vormgegeven.
Daarom zetten wij in op een UPV 2.0, waarbij:
- Ketenpartners, waaronder gemeenten en publieke inzamelaars, standaard en gelijkwaardig aan tafel zitten, zodat de kennis en expertise vanuit de dagelijkse praktijk wordt meegenomen
- Er meer aandacht komt voor de ontwerpfase van producten
- Er ambitieuze circulaire doelstellingen worden opgenomen
- Er een onafhankelijk regieorgaan komt
- Er afstemming komt tussen de diverse UPV’s
Waarom worden producenten pas sinds 2021 verantwoordelijk gemaakt voor de afvalfase van hun producten?
Producentenverantwoordelijkheid bestaat al geruime tijd. In de jaren 90 werden namelijk al de eerste convenanten gesloten en werden de eerste producentenorganisaties opgericht, zoals SVM-Pact (voorloper Afvalfonds), AutoRecycling Nederland en de NVMP (voorloper Stichting OPEN). Zowel voor verpakkingen als voor afgedankte elektrische en elektronische apparaten dateert de eerste Europese wetgeving die het instrument Producentenverantwoordelijkheid voorschreef uit respectievelijk 1994 en 1997.
Sinds 2021 spreken we echter over Uitgebreide Producentenverantwoordelijkheid. Hierin krijgen producenten en importeurs meer verantwoordelijkheden dan voorheen in de andere constructies. Hiervoor is in Nederland wetgeving geïmplementeerd afgeleid uit de Waste Framework Directive. Hierin staat beschreven aan welke voorwaarden het instrument UPV moet voldoen en welke verplichtingen producenten en importeurs binnen een UPV hebben op het gebied van organisatie, financiering, circulariteit en verslaglegging.
Het is dus een fabel dat producenten pas sinds 2021 verantwoordelijk worden gemaakt voor de afvalfase van hun producten. Desondanks is er nog een wereld te winnen!
