Gemeentelijke afvalinzameling daagt Staat voor de rechter om lachgascilinders

Branchevereniging Koninklijke NVRD heeft sinds begin 2023 meermaals het kabinet dringend om maatregelen verzocht. Op 13 september jl. stuurden partijen via hun advocaat een laatste brief, en kondigden aan zonder passend antwoord over te gaan tot dagvaarding. Het kabinet zag geen aanleiding om gemeenten alsnog de helpende hand te bieden.

De sector treft lachgascilinders sinds het lachgasverbod aan in de openbare ruimte, op de milieustraat en in het restafval. In de openbare ruimte en op de milieustraat gaat dit jaarlijks om ruim 380.000 cilinders, blijkt uit nieuwe cijfers  van de NVRD. Het aantal lachgascilinders in het restafval lijkt toe te nemen tot ruim 225.000 per jaar.

De jaarlijkse kosten voor verwijdering uit de openbare ruimte en van milieustraten, €16 miljoen, vallen toe aan gemeenten. Ook de kosten voor verwijdering uit het restafval komen bij gemeenten op het bord: meer dan €40 miljoen per jaar. Gemeenten moeten die onvoorziene uitgaven uit algemene middelen bekostigen of inwoners ervoor laten opdraaien via een verhoging van de afvalstoffenheffing.

Gevolgen lachgasverbod
De Staat wordt op grond van een onrechtmatige daad aansprakelijk gesteld voor de schade en risico’s die gemeenten en publieke afvalinzamelaars lijden door de invoering van het lachgasverbod. Het lachgasverbod houdt geen rekening met de grote en onevenredige gevolgen die het verbod heeft. De totstandkomingsgeschiedenis van het verbod laat zien dat de wetgever bij die gevolgen vóór de invoering van het lachgasverbod niet stil heeft gestaan, iets wat de Staat heeft erkend. Wendy de Wild: “Natuurlijk zijn ook wij geen voorstander van het gebruik van lachgas. We begrijpen de aanleiding voor een verbod. We vinden echter dat gemeenten niet eenzijdig mogen opdraaien voor de onvoorziene gevolgen, die disproportioneel zijn. De veiligheid van onze mensen is dagelijks een grote zorg. De kosten rijzen de pan uit. Dit is gewoon niet houdbaar.”

Sinds de plaatsing van lachgas op lijst II van de Opiumwet in januari 2023, zorgen lachgascilinders in het (rest)afval voor grote problemen in de gehele afvalsector. Het lachgasverbod heeft het statiegeldsysteem dat in Nederland bestond opgeheven. De herbruikbare cilinders met veiligheidsventielen zijn daarmee vervangen door illegale, onveilige wegwerpcilinders. Omdat lachgas in de meeste Europese landen niet verboden is, is het importeren ervan een eitje.

Lang is er de hoop geweest om als sector in samenwerking met ministeries tot een oplossing te komen. Concrete hulp blijft echter uit waardoor de situatie uitzichtloos is geworden. Het starten van de bodemprocedure is een uiterste maar noodzakelijke maatregel.