Komt er alsnog een landelijk systeem voor inleverpremies op lachgascilinders?

Door het lachgasverbod dat per januari 2023 is ingegaan is de problematiek rondom het dumpen en de verwerking van lachgascilinders in de afvalketen fors toegenomen. Op jaarbasis gaat het om ca. 375.000 lachgascilinders in de openbare ruimte en ca. 92.000 in het restafval. Wij maken ons dan ook ernstige zorgen over de veiligheid van medewerkers, de continuïteit van afvalinzameling en -verwerking én de aanzienlijke financiële schade.

Veiligheid
Het dumpen van lachgascilinders in de openbare ruimte en bij het (rest)afval vormt een direct risico voor onze medewerkers in de afvalketen. Er zijn meerdere incidenten geweest waarbij cilinders zijn ontploft tijdens het vermalen en verbranden van afval, wat heeft geleid tot ernstige veiligheidsrisico’s en schade aan installaties en inzamelvoertuigen.

Financiële schade
Ook is er grote financiële schade voor gemeenten; het verwijden van de cilinders uit de openbare ruimte, het sorteren en de opslag blijkt een grote kostenpost. Voor de verwijdering alleen al bedragen de kosten ca. €17 miljoen per jaar. Kosten voor sortering bedragen ca. €60 miljoen. Daarnaast worden de kosten van de verwerking ook in rekening gebracht bij gemeenten. Deze kosten drukken zwaar op de gemeentelijke budgetten en kunnen leiden tot verhoging van de afvalstoffenheffing voor burgers. Los van deze kosten hebben verwerkers ook vele tientallen miljoenen schade geleden, waardoor de totale kosten in de keten op jaarbasis meer dan €100 miljoen bedragen.

Rondetafelgesprek
Aanleiding voor het rondetafelgesprek was de grote teleurstelling van de sector over de brief van het kabinet in april. Hierin werd medegedeeld dat, naast de eerdere afwijzing voor het (her-)invoeren van een retourpremie voor lachgascilinders, ook het verzoek tot financiële compensatie werd afgewezen. De NVRD schreef als reactie samen met de Vereniging Afvalbedrijven een oproep aan de Tweede Kamer. Namens de NVRD deed voorzitter Henry Meijdam het woord.

Oplossingsrichtingen
Wat de NVRD betreft kan het niet zo zijn dat gemeenten en verwerkers volledig probleemeigenaar zijn van de onvoorziene gevolgen van een kabinetsbesluit. We vragen om veel meer inzet om de invoer van illegale lachgascilinders te voorkomen, om een Europese aanpak die de invoer van onveilige wegwerpcilinders in heel Europa onmogelijk maakt, een adequate inzet van de politie om het gebruik van lachgas tegen te gaan en financiële middelen voor gemeenten om de enorme kosten die gepaard gaan met het oplossen van de problematiek op te vangen.

Tijdens het rondetafelgesprek was iedereen eensgezind dat er snel iets aan de problematiek moet gebeuren. Wat de NVRD betreft dienen gemeenten op korte termijn geholpen te worden met het opzetten en financieren van een landelijk systeem met inleverpremies. Verder moet zo snel mogelijk begonnen worden met een Europese aanpak. Ook het Trimbos Instituut en in zekere mate de politie gaven aan dat dit, naast preventie, de beste optie is.

De NVRD hoopt dat een nieuw kabinet met nieuwe bewindspersonen wel oog heeft voor de veiligheid van onze mensen, en voor de druk die nu is ontstaan op de afvalinzameling en -verwerking in Nederland.