Waarom thuis wel afval scheiden, maar op school niet. Dat is lastig uit te leggen aan kinderen. Daarom vinden veel gemeenten het van groot belang dat afval op basisscholen gescheiden kan worden. Aangezien het afval op scholen kwalificeert als bedrijfsafval, zijn daarvoor in eerste instantie private inzamelaars aan zet. Maar als het scholen niet lukt met de private inzamelaars afspraken te maken over afvalscheiding, willen veel gemeenten hierin een rol spelen.

Tot nu toe was dat lastig, omdat gemeenten te maken krijgen met wettelijke barrières (Wet Milieubeheer, Wet Markt en Overheid, Mededingingswet en Wet modernisering vennootschapsbelastingplicht overheidsondernemingen). De NVRD heeft over de fiscale barrières overleg gevoerd met de Belastingdienst. Dat overleg heeft geleid tot een oplossing die gemeenten / publieke inzamelbedrijven in staat stelt afval op scholen gescheiden in te zamelen.

Wettelijke barrières
Partijen die aan de gang willen met afvalscheiding op scholen, moeten kort gezegd de keuze maken tussen

  1. het nemen van een algemeen belang besluit waarmee van de gedragsregels uit de Wet Markt en Overheid afgeweken kan worden, of;
  2. het volgen van de gedragsregels uit de Wet Markt en Overheid door een kostendekkend tarief in rekening te brengen.

Aandachtspunt bij het nemen van een algemeen belang besluit is de goede en uitgebreide motivering die daarvoor nodig is. Daarnaast staat het algemeen belang besluit open voor bezwaar en beroep.

Omdat derhalve een risico bestaat dat het algemeen belang besluit niet slaagt, kan ook voor de tweede optie: het volgen van de gedragsregels uit de Wet Markt en Overheid door een kostendekkend tarief in rekening te brengen. Ook daaraan was tot op heden een risico verbonden, dat inmiddels in overleg met de Belastingdienst is weggenomen. Hieronder een toelichting.

In rekening brengen kostendekkend tarief
Een belangrijke gedragsregel uit de Wet Markt en Overheid is dat een kostendekkend tarief in rekening gebracht moet worden voor de gescheiden inzameling op scholen. In dat tarief zit een stukje rendement op het eigen vermogen. Er is daarmee sprake van een kleine marge en daarmee van winststreven in de zin van de Wet op de vennootschapsbelasting 1969 (Wet Vpb). Omdat de Belastingdienst een structurele plus, hoe klein ook, beschouwt als een winststreven, ontstaat er een belastingplicht uit hoofde van de Wet Vpb.

Risico hierbij is dat de inzameling van scholen wordt geclusterd met de inzameling van huishoudelijk afval. Dat zou grote (administratieve) gevolgen hebben. Huishoudelijk afval valt op dit moment namelijk niet binnen het wettelijk kader van de Vpb. Een bijkomend aandachtspunt is dat de kostentoerekening aan de inzameling bij scholen heel lastig te bepalen is. Te meer omdat het grootste deel van de kosten al wordt gedekt uit de afvalstoffenheffing. Daardoor is er ook onzekerheid over de hoogte van de fiscale winst die betrekking heeft op de inzameling bij scholen en waarvan een deel conform de Wet Vpb afgedragen zou moeten worden.

De 5%-afspraak
Met de Belastingdienst is gezocht naar een oplossing. De oplossing bestaat erin dat een percentage van 5% van het bedrag exclusief BTW dat bij de school in rekening wordt gebracht (de factuur die door de school aan de gemeente / het publieke afvalbedrijf wordt betaald), tot de fiscale winst moet worden gerekend c.q. als nettowinstmarge in de aangifte moet worden verantwoord. Daarbij bevestigt de Belastingdienst dat de inzameling bij scholen niet geclusterd wordt met de inzameling van huishoudelijk afval, zodat er geen risico is dat (ook) VpB-plicht ontstaat voor de inzameling van het huishoudelijk afval.

Gebruik maken van de 5%-afspraak
De 5%-afspraak is neergelegd in het addendum op de vaststellingsovereenkomsten die de leden van de NVRD kunnen sluiten met de Belastingdienst over de uitwerking van de vennootschapsbelasting voor afval gerelateerde activiteiten (het branchekader Vpb). Meer informatie hierover treft u aan onder het dossier Vennootschapsbelasting. De vaststellingsovereenkomsten en het addendum worden door de Belastingdienst aan de individuele partijen verstrekt. Via de bij u bekende contactpersoon van de Belastingdienst kunt u hierover contact opnemen met de Belastingdienst. Mocht deze persoon niet op de hoogte zijn van de gemaakte afspraken, dan kunt u hem verwijzen naar het dossier Afvalscheiding op scholen en het dossier Vennootschapsbelasting de site van de NVRD.

Partijen die geen vaststellingsovereenkomst en addendum hebben getekend maar waarop dezelfde feiten en omstandigheden van toepassing zijn als bij partijen die wel een vaststellingsovereenkomst en addendum hebben getekend, kunnen ook zonder vaststellingsovereenkomst en addendum handelen conform de 5%-afspraak.

Inzameling scholen fiscaal structureel verlieslatend
Als de gemeente kan aantonen dat de inzameling bij scholen fiscaal structureel verlieslatend is, dan is geen sprake van VpB-plicht en geldt de afspraak niet c.q. behoeft deze niet te worden toegepast. Dat kan zich voordoen als een algemeen belang besluit is genomen en er geen bedrag in rekening wordt gebracht aan scholen (of een evident niet-kostendekkend bedrag). De hele activiteit van inzameling bij scholen blijft daarmee buiten het wettelijk kader van de Wet Vpb.

Leidraad Afvalscheiding op scholen: hoe regel ik dat als gemeente?
De precieze uitwerking van voornoemde oplossing is in de Leidraad Afvalscheiding op scholen: hoe regel ik dat als gemeente? per organisatievorm (gemeente, gemeenschappelijke regeling, overheidsbedrijf (NV/BV) of particuliere inzamelaar) uitgebreid beschreven. Bij vragen over de beschreven oplossing, kunt u contact opnemen met de NVRD.