NIEUW: Handboek Diftar voor gemeenten

Eind jaren negentig is vanuit het rechtvaardigheidsprincipe ‘de vervuiler betaalt’ het systeem van tariefdifferentiatie ontstaan. Dit systeem, afgekort ‘diftar’ genaamd, is een effectieve methode gebleken om inwoners aan te zetten tot meer afvalscheiding. Het principe van deze financiële prikkel is eenvoudig: wanneer je als inwoner goed je afval scheidt, en zodoende minder restafval overhoudt, betaal je minder afvalstoffenheffing. Wanneer je je grondstoffen niet gescheiden aanbiedt, heb je meer restafval, en wordt een hogere heffing in rekening gebracht. Dit kan je vergelijken met nutsvoorzieningen, zoals water en elektra. Ook hier betaal je al naar gelang de hoeveelheid die je gebruikt. Goed scheiden wordt hiermee dus financieel beloond. Bovendien worden bewoners zich zo meer bewust van de hoeveelheid en de samenstelling van hun afval.

Landelijk beeld
De landelijke afvalcijfers van Nederlandse gemeenten spreken voor zich: in 2023 produceerden inwoners in niet-diftar gemeenten gemiddeld circa 187 kg fijn huishoudelijk restafval (CBS, 2024) per persoon. Inwoners in gemeenten met diftar produceren gemiddeld circa 91 kg per persoon. Dit is een verschil van 96 kg.

Ook hebben gemeenten die diftar hebben ingevoerd aanzienlijk lagere afvalbeheerkosten dan niet-diftar gemeenten. Waar de gemiddelde afvalbeheerkosten in gemeenten zonder diftar rond de 350 euro per huishouden uitkomt, zijn de kosten in gemeenten met diftar met gemiddeld 285 euro fors lager (RWS, 2025).

Het aantal gemeenten dat dit beloningsysteem heeft ingevoerd is de afgelopen 20 jaar gestaag gestegen. Waar in 2003 nog slechts 27% van de gemeenten een vorm van diftar hadden ingevoerd, betrof dit in 2024 al 59% van de Nederlandse gemeenten.

Handboek Diftar
Voor gemeenten en publieke inzameldiensten die met diftar aan de slag gaan is het soms onduidelijk waar te beginnen en wat een beproefde aanpak is. Dit handboek zet stap voor stap uiteen waar je rekening mee moet houden in de voorbereidingsfase en uiteindelijke implementatie. Zo wordt onder andere uitgelegd welke vormen van diftar bestaan en wat hier de voor- en nadelen van zijn. Ook gaan we in op vragen als:

• Hoe creeer ik politiek en bestuurlijk draagvlak?
• Klopt de aanname dat het zwerfvuil toeneemt na invoering?
• Hoe kan ik omgaan met de zogenaamde diftar-paradox?

Daarnaast wordt ingegaan op welke wijze je de implementatie voorbereid. Bijvoorbeeld hoe je het variabele tarief bepaalt en wat je moet organiseren om de basis op orde te krijgen.

Aanvullend op dit handboek volgt binnenkort ook de eerste editie van de VANG Academie Diftar. In deze meerdaagse cursus praten onze experts je bij over de laatste ontwikkelingen en helpen zij je op weg met een plan van aanpak. Meer informatie over deze academie volgt binnenkort op onze educatie-pagina.