PBL rapporteert: ‘Meer beprijzen en normeren’

Zo gaan we de circulaire ambities niet halen. Dat is de harde conclusie die het Planbureau voor de Leefomgeving wederom trekt. Met de ambities van het Rijk zelf is niets mis. Met de manier waarop we deze gaan halen wél. Als essentiële schakel in die circulaire economie is dit dus ook voor ons als NVRD een belangrijk signaal.

Uit de Integrale Circulaire Economie Rapportage (ICER) 2023 blijkt dat:

• Nederland de afgelopen jaren niet – of nauwelijks – vooruitgang heeft geboekt in de transitie naar een circulaire economie.
• De afname van het grondstoffengebruik grotendeels het gevolg is van de coronacrisis i.p.v. beleid
• Dat beleidsintensivering hard nodig is.

Het begint bij ontwerp
Als afvalinzamelaars weten we het al langer: hoe goed je ook inzamelt, sorteert en verwerkt, het doet ertoe hoe het product is ontworpen of iets recycled kan worden. En dan hebben we het nog niet eens over hoger op de R-ladder. Het Planbureau stelt dan ook dat het Rijk meer aandacht moet besteden aan ontwerpeisen. Uitgebreide producenteverantwoordelijkheid leidt namelijk niet tot de gewenste circulaire ontwerpen. Een conclusie die de NVRD herkent.

Meer stok bovenop de wortel: normeren en beprijzen
Het planbureau verwacht meer regie en sturing door het Rijk. Alleen stimuleren werkt niet. Normeren en beprijzen zijn de beste instrumenten, zo stelt het PBL. Dus: stel als Rijk specifieke circulariteitseisen aan producten die onder producentenverantwoordelijkheid vallen en stuur dwingend op circulair inkopen. De rapportage vermeldt tevens er sprake is van een ongelijk speelveld: vervuilende en verspillende praktijken hebben nu economisch voordeel boven circulaire initiatieven. Of andersom gezegd: een duurzame productie geeft je een nadeel ten opzichte van vervuilende concurrenten. Het is om die reden dat de NVRD eerder al haar handtekening zette onder het Ex’tax manifest voor een herziening van ons fiscale stelsel.

Hoop op concrete stappen in het Nationaal programma Circulaire Economie (NPCE)
Binnenkort komt staatssecretaris Heijnen van IenW met het NPCE, waarin hopelijk al meer normerende en beprijzende maatregelen zijn verwerkt. Dat dient vanzelfsprekend in samenhang met stimulerende maatregelen te gebeuren, zo stelt ook het PBL: “Een kabinetsbrede inzet maakt het mogelijk om met een brede set beleidsinstrumenten vanuit alle ministeries de spelregels van produceren en consumeren te veranderen. Daarnaast biedt dat de mogelijkheid om aandacht voor grondstoffengebruik en circulariteit te koppelen aan de aanpak van andere maatschappelijke opgaven.”

Tot slot wordt in de ICER vermeld dat er nog een veel te winnen is als er meer afstemming en samenwerking met provincies, gemeenten en waterschappen plaatsvindt. Dat onderschrijven wij. Als vertegenwoordiger van gemeenten en hun publieke inzamelaars, zullen wij komende jaren constructief en proactief de samenwerking met de rijksoverheid opzoeken om de nodige stappen te zetten tot een circulaire economie.