Waarom de gemeente Bronckhorst goed scoort

De gemeente Bronckhorst scoort bovengemiddeld op het gebied van afvalscheiding en -inzameling. Ieder jaar worden gemeenten in Nederland met elkaar vergeleken op het gebied van afvalscheiding en -inzameling, de zogenaamde benchmark voor huishoudelijk afval. Onlangs verscheen de nieuwe afvalbenchmark, met cijfers tot en met 2016. Op alle punten scoort de gemeente Bronckhorst bovengemiddeld goed.

Wethouder Jan Engels van afval en duurzaamheid is blij met de resultaten: “We springen er positief uit in vergelijking met andere gemeenten. Ook hebben we de doelstelling van 75% afvalscheiding in 2020 nu al gehaald.” (Streekgids, 2018).

Drie speerpunten in het Grondstoffenplan

Eind 2016 stelde de gemeente het nieuwe Grondstoffenplan 2017-2020 vast. De focus ligt deze periode op het verminderen van de hoeveelheid restafval. Inwoners scheiden hun afval goed en veel afval dat wordt ingeleverd, wordt hergebruikt tot mooie nieuwe producten. Daarom noemen we afval tegenwoordig ook liever grondstof.

Met het nieuwe Grondstoffenplan wil de gemeente in 2020 het doel van maximaal 55 kg restafval per inwoner bereiken. Eind 2015 waren de VANG doelstellingen al gehaald en had de gemeente 91 kg restafval. Om dit doel te behalen richt de gemeente zich op drie speerpunten:

– Omgekeerd inzamelen- Voedselverspilling- (Arbeids)participatie

Nu Diftar volledig is doorgevoerd, heeft Bronckhorst de volgende stap richting omgekeerd inzamelen gezet. De nadruk van dit systeem ligt op de huis aan huis inzameling van herbruikbare stoffen. Het laten ophalen van een Gft-container is ook veel goedkoper dan dat van het restafval. Inwoners hebben nu nog de keus tussen restafval inzameling aan huis, met mini-container, of het zelf weg brengen van het afval naar een ondergrondse container. Het ledigen van de mini-container kost de inwoner nu 20 euro per keer en voor de ondergrondse container geldt een actietarief van 2 euro per lediging. Op deze wijze wil de gemeente het gebruik van de ondergrondse containers stimuleren. Verder zijn de ondergrondse milieuparkjes in de dorpen uitgebreid en bij hoogbouw locaties worden meer containers geplaatst.

Het tweede speerpunt is voedselverspilling. Er wordt nog onnodig veel voedsel weggegooid, in Bronckhorst gemiddeld 19.8 kg per inwoner per jaar. Veel van deze kilo’s belanden bovendien in de restafvalcontainer, 39% van het gewicht in de restafval container is nog gft. Om dit tegen te gaan is er een communicatiecampagne gestart en is er bekeken of bewoners behoefte hebben aan bepaalde hulpmiddelen die het scheiden van keukenafval bevorderen. Onderdeel van deze campagne is het project ‘Bronckhorst spreekt’. Voor dit project is er een bewonerspanel opgericht en worden er online enquêtes afgenomen. Hier worden ook onderwerpen als GFT, voedselverspilling en afvalscheidingstips besproken.

Hetderde speerpunt (Arbeids)participatie is gericht het betrekken van bewoners bij het onderhoud van de openbare ruimte en hun eigen leefomgeving. Inwoners uit de gemeente kunnen afvalcoach worden en als ambassadeur voorlichting geven over het scheiden van afval. Bewoners kunnen zich aanmelden bij de gemeente of aanmelden bij de verschillende initiatieven die worden georganiseerd door vrijwilligers. Opschoondagen, zwerfafval opruimen en een prullenbak adopteren zijn voorbeelden van vrijwilligersinitiatieven. Er is budget vrijgemaakt om de vrijwilligers bijvoorbeeld op een kopje koffie te trakteren of een klein bedankje te geven. Op deze wijze wil de gemeente de vrijwilligers motiveren en ook nieuwe vrijwilligers aantrekken. Ook worden er mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt ingezet bij de inzameling van grondstoffen. Circulus-Berkel heeft inmiddels veel kennis en ervaring op dit gebied. Er loopt nu een onderzoek naar aanvullende en ondersteunende diensten die door inwoners met een afstand tot de arbeidsmarkt uitgevoerd kunnen worden.

Communicatie en serviceverhoging

Tijdens het veranderingsproces van diftar naar omgekeerd inzamelen is communicatie met de bewoners essentieel. Het Grondstoffenplan is dan ook in samenwerking met bewoners tot stand gekomen. Het bewonerspanel kreeg via een online enquête en bewonersavonden vragen over het plan. Het panelonderzoek en de bewonersavonden heeft waardevolle inzichten gegeven. Deze vormen een belangrijke input voor de uitwerkingen van de verschillende thema’s in dit plan. Ook werden alle veranderingen in de inzamelstructuur gefaseerd ingevoerd, om mensen de tijd te geven om te wennen aan het nieuwe systeem. De gemeente is dan ook trots op deze gefaseerde aanpak, de positieve reacties van bewoners hierop en het succes van het nieuwe systeem.

Een goed communicatieplan is ook onderdeel van de serviceverhoging richting bewoners. Verdere serviceverhoging is gemaakt in de vorm van gratis ophalen van grondstoffen als PMD en oud papier en het goedkoper ophalen van GFT. Met de BEST-tas wordt huis aan huis boeken, e-goed, speelgoed en textiel ingezameld. Juist op het restafval vindt er een serviceverlaging plaats in de vorm van een lagere inzamelfrequentie en het zelf wegbrengen naar ondergrondse containers.

Best presterende inzamelstrategie

Het succes van Bronckhorst komt natuurlijk niet uit de lucht vallen. Naast het feit dat de gemeente een vooruitstrevend Grondstoffenplan heeft vastgesteld en zich zeer milieubewust opstelt, maakt men gebruik van de best presterende inzamelstrategie. Uit de Benchmark huishoudelijk afval 2017 is gebleken dat een combinatie van Diftar en ondergronds inzamelen het meest effectief is. Deze strategie resulteert in de laagste hoeveelheid restafval en de laagste afvalbeheerkosten. De gemeente Bronckhorst is een van de gemeentes die ook deze positieve cijfers laat zien na het invoeren van deze strategie.

Met deze strategie en de al behaalde resultaten gaat Bronckhorst goed op weg richting het nieuwe doel van nog maar 55 kg restafval per persoon in 2020!

Diftar-Paradox en aanpak

Helaas moet er wel een kanttekening gemaakt worden. De mensen in Bronckhorst scheiden hun afval zo goed dat het systeem op deze wijze niet kostendekkend is voor de gemeente. Dit was niet het gehoopte resultaat, maar er was al wel van tevoren rekening mee gehouden dat het kon gebeuren. Dit tekort is in eerste instantie opgevuld met gemeentelijke reserves. Dit jaar staat er dan ook één opdracht centraal: de ontwikkeling, in nauwe samenwerking met inwoners, Circulus Berkel en de gemeenteraad, van een systeem dat recht doet aan het goede afvalscheidingsgedrag van de inwoners en dat 100% kostendekkend is. Deze opdracht zal dit jaar uitgevoerd worden en waarschijnlijk midden dit jaar vastgesteld worden door de raad.

Als NVRD blijven wij deze ontwikkelingen aandachtig volgen, aangezien het diftar-paradox een vaker geziene uitdaging is bij onze leden. Verder wordt het diftar-paradox ook besproken tijdens een speciale sessie hierover op het Gemeentelijk Grondstoffencongres 2019, 28 maart te Utrecht.

Tabel 1. Overzicht kilo's ingezameld huishoudelijk afval Bronckhorst.In 2011 was het eerste grondstoffenplan van start gegaan. Na 2014 is men overgestapt op Diftar.

Rest in OC of 1x per maand, papier 1x per maand, gft om 2 weken, pmd 1x per maand