Onze historie

In de 19e eeuw is de openbare hygiëne ver te zoeken. Huisvuil staat in open tonnen aan de straat en overal ligt paardenpoep. Riolering bestaat niet en volle po’s worden op straat of in open water geleegd. Als afval al wordt opgehaald, gaat het rechtstreeks naar stinkende stortplaatsen.

De maatschappij kent in die tijd regelmatig terugkerende epidemieën. Zo zorgde een Cholera-uitbraak eind jaren zestig van de 19e eeuw in Nederland voor ruim 20.000 slachtoffers. Langzaam dringt het besef door dat hygiëne belangrijk is voor de volksgezondheid en dat hierbij een rol is weggelegd voor de gemeentelijke reinigingsdienst.

De hoofden van gemeentelijke reinigingsdiensten besloten tijdens een vergadering op 4 september 1907 de ‘Vereeniging van Directeuren van Gemeentelijke Reinigingsdiensten in Nederland’, NVRD op te richten, met het doel ‘in den ruimsten zin de kennis op het gebied van het Reinigingswezen en den onderlingen band tusschen de leden te bevorderen’. Eerste voorzitter werd M.A. van der Perk, directeur Gemeentereiniging en Ontsmetting Rotterdam. De vereniging telde destijds 21 leden.

Vakblad
Direct na de oprichting ontstond het plan een tijdschrift uit te geven, waarin alle onderwerpen die reinigingsdiensten aangaan besproken werden. Het tijdschrift kwam vanaf oktober 1907 vier keer per jaar uit en vanaf 1910 zes keer per jaar. Dit onder de naam: ‘Gemeentelijke reiniging’. Het tijdschrift ging onder andere in op straatreiniging, stofbestrijding, verzameling en verwijdering van vuilnis, afvoer van rioolstoffen en ontsmetting’.

In 1917 werd het een maandblad en kreeg het de naam ‘Gemeentereiniging. Maandblad voor reiniging en ontsmetting’. En dit bleek niet de laatste naamswijziging. In 1929 werd de nieuwe naam ‘Technisch Maandblad voor Gemeentereiniging, Vervoerwezen en Ontsmetting’ en vanaf september 1968 werd het vaktijdschrift voortgezet onder de titel ‘Technisch maandblad voor gemeentereiniging’. Pas vanaf eind jaren ’80 kreeg ons vakblad de huidige naam ‘Gemeentereiniging & Afvalmanagement’, oftewel ‘GRAM’.

In oorlogstijd
Tijdens de Eerste Wereldoorlog verrichten reinigingsdiensten crisiswerk, zoals bijvoorbeeld het verschaffen van warm water aan burgers vanuit omgebouwde sproeiwagens. Gemeenten verkochten emmers water voor drie cent per emmer.

Ook de Tweede Wereldoorlog zorgt voor zware tijden. Zo was er een groot gebrek aan voedsel en brandstof. De aandrijving van veel reinigingswagens verschoof daarom van benzine naar paardenkracht. En vanwege het tekort aan voedsel waren er, net als tijdens de Eerste Wereldoorlog, maatregelen nodig om afval te kunnen gebruiken als veevoer.

Tussen beide oorlogen in (1931) vond de introductie plaats van de gratis standaard vuilnisemmer met deksel (de Zwitserse zinken Ochsner-emmer). In 1941 waren er al 250.000 vuilnisemmers (met een inhoud 33 of 55 liter) uitgegeven. Iedere nieuwe emmer werd geleverd met een gebruiksaanwijzing waarop ook het nummer van de emmer stond (of kon worden ingevuld).

Samen sterk
In de jaren vijftig en zestig gaan steeds meer gemeenten samenwerken op reinigingsgebied. Zo haalt Breda in 1953 het huisvuil op in Etten-Leur, verzorgt Apeldoorn de huisvuilinzameling in Beekbergen, Loenen en Uddel en haalt de Nijmeegse reinigingsdienst het huisvuil op bij 31.000 burgers rondom Nijmegen. De eerste stappen in de ontwikkeling van de latere afvalcombinaties en gemeenschappelijke regelingen.

De vervuiler betaalt
In 1972 wordt het ministerie van Volksgezondheid en Milieuhygiëne opgericht. Op verzoek van dit ministerie levert de NVRD kritische punten aan over milieuverontreiniging. Het beginsel ‘de vervuiler bepaalt’ vindt hier zijn oorsprong en is terug te vinden in de Ontwerp-Afvalstoffenwet uit 1975. Uit de opbrengst van de reinigingsheffing kunnen niet alleen de inzamelings- en verwijderingskosten worden betaald, maar ook de kosten van maatregelen om de hoeveelheid afval te verminderen. Voor gemeenten ligt hierin een motief om actief mee te werken aan inzamelings- en verwerkingsmethoden gericht op hergebruik van afvalstoffen.

Gescheiden inzameling
Het apart inzamelen van glas start in 1978 in Noord-Brabant. Het is direct een succes. In 2007 doen alle Nederlandse gemeenten mee. Vanaf 1980 wordt ook papier apart ingezameld en in 1981 wordt de eerste kringloopwinkel geopend in Dieren, gevolgd door de Regionale Overslag Stations, de zogeheten ROS-sen, voor de inzameling van wit- en bruingoed.

De gescheiden inzameling van gft-afval werd in 1994 verplicht. Vijf jaar later stoppen diverse grote gemeenten hiermee omdat de inzameling in de binnensteden logistiek lastig is en er sprake was van vervuiling van het gft-afval.

Jubileum
Op 25 september 2007 vierde de NVRD haar 100-jarig bestaan in de Beurs van Berlage in Amsterdam. Het was burgemeester Job Cohen die namens Hare Majesteit het predicaat ‘Koninklijk’ overhandigde aan de toenmalig NVRD-voorzitter Govert Veldhuijzen. Ter ere van het jubileum werden dat jaar diverse activiteiten georganiseerd, waaronder een optocht van historische voertuigen op vijf locaties in het land als symbool voor de ontwikkeling van onze branche. Onder het thema ‘Challenging the future’ vond dat jaar ook het internationale ISWA-NVRD congres plaats met vertegenwoordigers uit maar liefst 65 landen.

De circulaire samenleving
We kijken trots en met respect terug naar wat in het verleden is bereikt, maar onze focus ligt op de toekomst. De wereld verandert snel en het is mede aan ons om deze schoon en leefbaar te houden. Samen met onze leden gaan we daarom voor een Nederland waarin afval niet meer bestaat. Een Nederland waarin het vanzelfsprekend is dat we zuinig zijn op onze grondstoffen, op onze leefomgeving en op elkaar. Met ons publieke DNA hebben we de juiste expertise én state-of-mind om deze ambitie waar te maken.

Lokaal, landelijk en Europees jagen we de transitie naar een circulaire samenleving aan. Ambitieus waar het kan en praktisch waar het moet, slaan we de brug tussen beleid en uitvoering.