Veelgestelde juridische vragen

Het afnemen van een minicontainer of ander inzamelmiddel is niet verplicht. Afhankelijk van de wijze waarop de afvalaanbieding in een gemeente in de afvalstoffenverordening is geregeld, kan het afnemen van minicontainers in de praktijk wel op een (praktische) ‘verplichting’ neerkomen.

Toelichting:

De model Afvalstoffenverordening bevat artikelen die vastleggen op welke wijze afzonderlijke stromen moeten worden ingezameld en met welke inzamelmiddelen dat moet gebeuren (bijvoorbeeld huishoudelijk restafval in de ondergrondse container en papier in de minicontainer). Op grond van de model afvalstoffenverordening is het verboden om benoemde categorieën huishoudelijke afvalstoffen anders dan afzonderlijk alsmede anders dan door de gemeente is vastgelegd aan te bieden. Wordt de model afvalstoffenverordening door een gemeente gevolgd, dan zijn inwoners van de desbetreffende gemeente dus verplicht de afzonderlijke stromen in de daarvoor aangewezen inzamelmiddelen- en/of voorzieningen aan te bieden. Worden bijvoorbeeld enkel minicontainers als inzamelmiddel voor de inzameling van een bepaalde categorie huishoudelijke afvalstoffen aangewezen, dan bestaat daarmee een verplichting om de minicontainer van de gemeente te gebruiken. Als een inwoner dergelijke afvalstoffen wil aanbieden, dan bestaat dus in praktische zin een verplichting om de minicontainer ook af te nemen. Enkel op die wijze kunnen inwoners immers gebruik maken van de service van de gemeente om de afvalstoffen die door middel van een minicontainer dienen te worden ingezameld bijvoorbeeld elke week of eens per twee weken aan huis te laten ophalen.

Kiest een inwoner ervoor de minicontainer niet te accepteren, dan doet dat niet af aan de verplichting van de inwoner om de afvalstromen waarvan in de afvalstoffenverordening van de gemeente is bepaald dat deze gescheiden worden ingezameld ook gescheiden aan te bieden. Dat betekent dat, als de milieustraat ook als inzamelvoorziening is aangewezen, de inwoner deze stromen zelf naar de milieustraat moet brengen. Of, indien aangewezen, naar een collectief (ondergronds) inzamelsysteem. Daarbij geldt de beperking dat veel inzamelsystemen enkel geopend kunnen worden door middel van afvalpassen gekoppeld aan de adressen van een bepaalde wijk binnen de gemeente. Valt de bewoner die de minicontainer weigert buiten een dergelijke wijk, dan kan geen gebruik worden gemaakt van het inzamelsysteem en staat dus enkel de optie van de milieustraat open. Voor GFT geldt nog de optie om thuis te composteren. Indien de stromen apart naar de milieustraat of naar een inzamelsysteem worden gebracht dan wel worden gecomposteerd, is het afnemen van een minicontainer niet nodig.

Indien de minicontainer door de inwoner wordt geweigerd, worden de gescheiden afvalstromen niet huis aan huis bij de inwoner opgehaald. De inwoner moet in principe wel gewoon afvalstoffenheffing betalen, ook voor het legen van de minicontainers (tenzij sprake is van bijvoorbeeld Diftar).

Merel Copier – Hekkelman Advocaten

Nader belicht:
Voor de houder van een stof of voorwerp is van belang om te weten of dit als afvalstof wordt aangemerkt. Voor de houder van afvalstoffen geldt namelijk specifieke afvalstoffenregelgeving.

In artikel 1.1 van de Wet milieubeheer is de volgende wettelijke definitie opgenomen van het begrip ‘afvalstof’:
“alle stoffen, preparaten of voorwerpen, waarvan de houder zich ontdoet, voornemens is zich te ontdoen of zich moet ontdoen”.

Met deze definitie wordt aangesloten bij de Europese Kaderrichtlijn afvalstoffen.

Het gaat bij (de kwalificatie van) afvalstoffen om twee criteria: 1. er is sprake van een stof, voorwerp of preparaat en 2. de houder gaat, wilt of moet zich daarvan ontdoen. De vraag of sprake is van een afvalstof moet bovendien worden beoordeeld aan de hand van de concrete feiten en omstandigheden van elk afzonderlijk geval, in het licht van de doelstellingen van de Kaderrichtlijn afvalstoffen.

Of een stof of voorwerp kwalificeert als afvalstof is niet altijd even eenvoudig te beantwoorden. Het begrip afvalstof wordt namelijk ruim uitgelegd. Dat heeft tot gevolg dat op voorhand geen stoffen of voorwerpen kunnen worden uitgesloten van het begrip afvalstof. Ook stoffen of voorwerpen die voor economisch hergebruik beschikbaar zijn of die een economische waarden hebben (geld opleveren) kunnen kwalificeren als afvalstof.

Het enkele gegeven dat er een vergoeding tegenover de stof of het voorwerp staat, is op zichzelf beschouwd niet voldoende om te concluderen dat geen sprake is van afval. Het gedrag van de houder is namelijk doorslaggevend voor het antwoord op de vraag of sprake is van een afvalstof. Daarbij komt bijzondere betekenis toe aan de intentie (de bedoeling) van de houder en de uitleg van ‘ontdoen van’. Van belang is dus om te bepalen of de stof of het voorwerp in kwestie nog nut heeft voor de houder ervan of dat het een last is waarvan de houder zich wilt of moet ontdoen. Als dit laatste het geval is, kan het risico bestaan dat de houder zich van de stof ontdoet op een manier die nadelige gevolgen voor het milieu kan hebben, bijvoorbeeld door de stof onbeheerd achter te laten of ongecontroleerd te lozen of te verwijderen. Dergelijke voorwerpen of stoffen vallen onder het begrip afvalstof.

Wordt bijvoorbeeld een stof of voorwerp afgegeven met het (affectieve) oogmerk dat deze wordt hergebruikt, dan is dit een indicatie dat geen sprake is van een last waarvan de houder zich ontdoet of moet ontdoen. In dat geval is geen sprake van een afvalstof (ABRvS 20 februari 2019, ECLI:NL:RVS:2019:543, textiel). Wordt bijvoorbeeld een stof of voorwerp bewust geproduceerd om deze onder economisch gunstige omstandigheden te verhandelen (denk aan: bijproducten), dan levert ook dit een indicatie op dat geen sprake is van een afvalstof (ABRvS 19 november 2014, ECLI:NL:RVS:2014:4130, fluxolie).

Dat het afhangt van de concrete omstandigheden van het geval of een stof of voorwerp kwalificeert als een afvalstof, wordt duidelijk geïllustreerd in de rechtspraak over de inzameling van textiel. Bij het inzamelen van textiel zijn de wijze van het aanbieden van het textiel en het al dan niet (direct) accepteren ervan relevante factoren. Wordt gebruikte kleding in containers ingezameld, dan is per definitie sprake van een afvalstof. In een dergelijk geval worden de stoffen namelijk ongesorteerd aangeboden en moeten deze eerst (op een andere locatie) worden gesorteerd voordat deze kunnen worden hergebruikt (Vz. ABRvS 24 februari 2006, ECLI:NL:RVS:2006:AV2954). Dit ligt anders als de aangeboden gebruikte kleding eerst direct ter plekke visueel wordt gekeurd en gecontroleerd voordat het wordt geaccepteerd. Wordt daarbij alleen herdraagbare kleding geaccepteerd, waarmee dus sprake is van de selectieve inname van de aangeboden kleding, dan is dit een indicatie dat geen sprake is van een afvalstof (ABRvS 20 februari 2019, ECLI:NL:RVS:2019:543).

Yasemin Demirci – Hekkelman advocaten